Ortaçağ heykeli, Orta Asır’da, ortalama 5. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar Avrupa’da üretilen bir heykel türüdür.
Ortaçağ heykelciliği kiliseleri, katedralleri ve öteki amme binalarını süslemek için kullanılırdı. Ek olarak krallar ve kraliçeler benzer biçimde mühim figürlerin dini resimlerini ve heykellerini yaratmak için de kullanılırdı.
Ortaçağ heykelciliği realist ve anlatım edici formların kullanımıyla karakterize edilir. Çoğu zaman dini sahneleri yahut İncil’den hikayeleri tasvir eder.
Ortaçağ heykelciliğinin en eski örnekleri 5. yüzyıla kadar uzanır. Bu heykeller çoğu zaman ahşap yahut taştan yapılırdı ve kiliseleri ve öteki binaları süslemek için kullanılırdı.
Karolenj döneminde (751-987), ortaçağ heykelciliği daha karmaşa hale geldi. Heykeltıraşlar daha realist teknikler kullanmaya başladı ve daha karmaşa sahneleri tasvir etmeye başladılar.
Romanesk dönemde (1000-1200), ortaçağ heykelciliği zirveye ulaştı. Heykeltıraşlar kiliseler ve katedraller için büyük ölçekli heykeller yarattı. Bu heykeller çoğu zaman dini sahneleri yahut İncil’den hikayeleri tasvir ediyordu.
Gotik dönemde (1200-1500) ortaçağ heykelciliği gerilemeye başladı. Heykeltıraşlar daha fazlaca detaylara odaklanmaya başladı ve daha azca realist teknikler kullandılar.
Ortaçağ heykelciliğinin birçok değişik stili vardır. En yaygın stillerden bazıları şunlardır:
Ortaçağ heykellerinde en fazlaca kullanılan malzemeler ahşap, taş ve metaldi.
Ahşap çoğu zaman figürinler yahut kabartmalar benzer biçimde ufak heykeller için kullanılırdı. Taş, heykeller ve kabartmalar benzer biçimde daha büyük heykeller için kullanılırdı. Metal, rüzgar gülü ve çeşmeler benzer biçimde dışarıda sergilenmesi amaçlanan heykeller için kullanılırdı.
Ortaçağ heykeltıraşlığında en fazlaca kullanılan teknikler oyma, döküm ve modellemeydi.
Oyma, bir heykeltıraşın bir taş yahut tahta bloğundan araç-gereç çıkarmak için bir keski yahut başka bir çalgı kullandığı bir tekniktir. Döküm, bir heykeltıraşın istenen şeklin bir kalıbını oluşturduğu ve peşinden erimiş metali kalıba döktüğü bir tekniktir. Modelleme, bir heykeltıraşın bir heykel kurmak için kil yahut başka elastiki araç-gereç kullandığı bir tekniktir.
Ortaçağ heykelciliği Avrupa sanatının gelişiminde mühim bir rol oynamıştır. Avrupa halkı içinde birlik ve hüviyet duygusu yaratmaya destek olmuştur. Ek olarak Hristiyan itikat ve değerlerinin yayılmasına da destek olmuştur.
Ortaçağ heykelciliği bugün hala güzelliği, işçiliği ve sembolizmi sebebiyle hayranlık uyandırıyor. Kültürel mirasımızın kıymetli bir parçasıdır.
Ortaçağ heykelleri dünyanın dört bir tarafındaki kiliselerde, katedrallerde, müzelerde ve hususi koleksiyonlarda bulunabilir. Ortaçağ heykellerinin en meşhur örneklerinden bazıları şunlardır:
Ortaçağ heykelciliği, aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle muhtelif faktörlerden meydana gelen hasara karşı duyarlı olan hassas bir sanat biçimidir:
| Hususiyet | Izahat |
|---|---|
| Ortaçağ sanatı | Orta Asır sanatı, ortalama MS 500-1500 yılları arası. |
| Heykel | Çoğu zaman taş, tahta yahut metalden oyulmuş 3d bir sanat eseri. |
| Güzellik | Duyulara yahut zihne hoş gelme niteliği. |
| Sakinlik | Sakinlik ve refah hali. |
| Zamansızlık | Dönemin geçişinden etkilenmeme niteliği. |
II. Ortaçağ Heykeltıraşlığı
Ortaçağ heykeli, 5. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nun çöküşünden 15. yüzyılda Rönesans’a kadar Orta Asır süresince yaratılan fazlaca muhtelif sanat içerikli eserleri kapsayan geniş bir terimdir. Ortaçağ heykeli, muhtelif stilleri, malzemeleri ve tekniklerinin yanı sıra dini ve seküler mevzuları ile karakterize edilir.
III. Ortaçağ Heykelinin Değişik Stilleri
Ortaçağ heykel sanatı, her biri yaratıldığı çağın sanat içerikli ve kültürel değerlerini yansıtan birçok değişik stile ayrılabilir.
Ortaçağ heykelciliğinin en eski seçimi Romanesk heykel olarak bilinir. Bu biçim Avrupa’da 10. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar gelişti ve ağır, yuvarlak formların kullanması ve anlatı içeriğine vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Romanesk heykel, çoğu zaman kiliselerin ve katedrallerin dış cephelerinde bulunur ve burada İncil’in ve öteki dini metinlerin hikayelerini resmetmek için kullanılırdı.
Ortaçağ heykelciliğinin bir öteki mühim seçimi da Gotik heykeldir. Bu biçim 12. yüzyılda Avrupa’da gelişmiştir ve ince, zarif formların kullanması ve fer ve ayrıntıya verdiği önemle karakterize edilir. Gotik heykeller çoğu zaman kiliselerin ve katedrallerin iç mekanlarında bulunur ve burada seyircide bir hayranlık ve şaşkınlık duygusu yaratmaya hizmet eder.
Ortaçağ heykelciliğinin öteki mühim stilleri içinde Erken Hristiyan heykelciliği, Bizans heykelciliği, Karolenj heykelciliği ve Otton heykelciliği yer alır. Bu stillerin her birinin kendine has özellikleri vardır ve beraber Ortaçağ’ın varlıklı ve muhtelif sanat içerikli geleneğini temsil ederler.
IV. Ortaçağ Heykelinin Değişik Stilleri
Ortaçağ heykel sanatı, her biri çağın sanat içerikli ve kültürel gelişimini yansıtan birçok değişik stile ayrılabilir.
Ortaçağ heykelciliğinin en eski seçimi Romanesk heykel olarak bilinir. Bu biçim 10. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar gelişti ve ağır, yuvarlak formların kullanması ve dini temalara vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Romanesk heykel, kiliseler, katedraller ve manastırlar dahil olmak suretiyle muhtelif mimari yapılarda bulunabilir.
Gotik heykel stili 12. yüzyılda ortaya çıktı ve 15. yüzyıla kadar popülerliğini sürdürdü. Gotik heykel, sivri kemerler, nervürlü tonozlar ve uçan payandaların kullanımıyla karakterize edilir. Ek olarak Romanesk heykelden daha doğaldır ve çoğu zaman İncil’den yahut azizlerin hayatlarından görüntüler tasvir eder.
Rönesans heykel stili 14. yüzyılda ortaya çıktı ve 16. yüzyıla kadar popülerliğini sürdürdü. Rönesans heykeli klasik formların kullanması ve insan güzelliğine vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Figürlerin tasvirinde çoğunlukla gerçekçidir ve çoğunlukla mitolojik yahut alegorik temaları tasvir eder.
Barok heykel stili 16. yüzyılda ortaya çıktı ve 18. yüzyıla kadar popülerliğini sürdürdü. Barok heykel, trajik pozlar, abartılı jestler ve varlıklı süslemeler kullanımıyla karakterize edilir. Çoğu zaman dini yahut politik temaları anlatım etmek için kullanılır.
Rokoko heykel stili 18. yüzyılda ortaya çıktı ve 19. yüzyılın başlarına kadar popülerliğini sürdürdü. Rokoko heykeli, hafifçe, zarif formların kullanması ve keyifli, sevinçli temalara vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Çoğu zaman sarayların ve öteki muhteşem binaların iç mekanlarını dekore etmek için kullanılır.
Neoklasik heykel stili 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıktı ve 19. yüzyılın başlarına kadar popülerliğini sürdürdü. Neoklasik heykel, klasik formların kullanması ve sadelik ve kısıtlamaya vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Çoğu zaman zamanı vakaları anmak yahut mühim erkekleri ve bayanları kutlamak için kullanılır.
Duygusal heykel stili 19. yüzyılın başlarında ortaya çıktı ve 19. yüzyılın sonlarına kadar popülerliğini sürdürdü. Duygusal heykel, trajik pozlar, abartılı jestler ve romantik kesafet kullanımıyla karakterize edilir. Çoğu zaman sanatçının şahsi duygularını anlatım etmek yahut edebiyattan yahut tarihten sahneleri tasvir etmek için kullanılır.
Realist heykel stili 19. yüzyılın ortalarında ortaya çıktı ve 20. yüzyılın başlarına kadar popülerliğini sürdürdü. Realist heykel, realist formların kullanması ve insan figürünün doğru temsiline vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Çoğu zaman günlük hayatı tasvir etmek yahut sosyal meseleler ile alakalı yorum yapmak için kullanılır.
Izlenimci heykel stili 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıktı ve 20. yüzyılın başlarına kadar popülerliğini sürdürdü. Izlenimci heykel, yumuşak, akıcı formların kullanması ve fer ve gölgenin geçici etkilerini yakalamaya vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Çoğu zaman manzaraları yahut kent manzaralarını tasvir etmek için kullanılır.
Kübizm heykel stili 20. yüzyılın başlarında ortaya çıktı ve 20. yüzyılın ortalarına kadar popülerliğini sürdürdü. Kübizm heykel, geometrik formların kullanması ve soyutlamaya vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Çoğu zaman nesneleri aynı anda birden fazla gözünden tasvir etmek için kullanılır.
Soyut Ekspresyonist heykel stili 20. yüzyılın ortalarında ortaya çıktı ve 20. yüzyılın sonlarına kadar popülerliğini sürdürdü. Soyut Ekspresyonist heykel, temsili olmayan formların kullanması ve kendiliğindenlik ve duyguya vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Çoğu zaman sanatçının manevi duygularını anlatım etmek yahut gerçekliğin doğasını keşfetmek için kullanılır.
Minimalist heykel stili 20. yüzyılın sonlarında ortaya çıktı ve 21. yüzyılın başlarına kadar popülerliğini sürdürdü. Minimalist heykel, sıradan, geometrik formların kullanması ve sadelik ve kısıtlamaya vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Çoğu zaman meditatif yahut tefekkürlü alanlar yaratmak için kullanılır.
Postmodern heykel stili 21. yüzyılın başlarında ortaya çıktı ve günümüzde de popülerliğini sürdürüyor. Postmodern heykel, eklektik formların kullanması ve ironi ve parodiye vurgu yapmasıyla karakterize edilir. Çoğu zaman modern kültür ile alakalı yorum yapmak yahut geleneksel sanat kavramlarına meydan okumak için kullanılır.
V. Ortaçağ Heykeltıraşlığında Kullanılan Teknikler
Ortaçağ heykelleri kurmak için oyma, döküm ve modelleme benzer biçimde muhtelif teknikler kullanıldı. Oyma en yaygın teknikti ve istenen şekli kurmak için bir taş yahut ahşap bloğundan araç-gereç çıkarmayı içeriyordu. Döküm, metal yahut alçıdan heykeller kurmak için kullanıldı ve modelleme, kil yahut mumdan heykeller kurmak için kullanıldı.
Oyma yavaş ve zahmetli bir süreçti, sadece heykeltıraşların karmaşa detaylar ve konularının realist tasvirlerini yaratmalarına imkan sağlıyordu. Döküm daha süratli bir süreçti, sadece oyma ile aynı ölçüde detaya ulaşmak daha zordu. Modelleme nispeten süratli ve basit bir süreçti, sadece oyulmuş yahut döküm heykeller kadar dayanıklı değildi.
Ortaçağ heykelleri yaratmak için kullanılan teknikler, kullanılan malzemelere ve istenen etkiye bağlı olarak değişiyordu. Oyma en fazlaca yönlü teknikti ve fazlaca muhtelif malzemelerden heykeller yaratmak için kullanılabiliyordu. Döküm, metal yahut alçıdan heykeller yaratmak için en müsait olanıydı ve modelleme, kil yahut mumdan heykeller yaratmak için en müsait olanıydı.
Ortaçağ heykellerini yaratmak için kullanılan teknikler, heykellerin nihai görünümü üstünde mühim bir etkiye sahipti. Oyulmuş heykeller çoğu zaman döküm yahut modellenmiş heykellerden daha detaylı ve gerçekçiydi ve çoğunlukla dini figürleri yahut öteki mühim mevzuları tasvir etmek için kullanılıyordu. Döküm heykeller çoğu zaman oyulmuş heykellerden daha azca ayrıntılıydı, sadece daha dayanıklıydı ve daha büyük miktarlarda üretilebiliyordu. Modellenmiş heykeller çoğu zaman oyulmuş yahut döküm heykellerden daha azca dayanıklıydı, sadece yaratılmaları daha kolaydı ve daha muhtelif mevzuları tasvir etmek için kullanılabiliyordu.
VI. Ortaçağ Heykeltıraşlığının Önemi
Ortaçağ heykelciliği, Orta Asır süresince mühim bir sanat içerikli anlatım biçimiydi ve hem dini bununla beraber seküler yaşamda mühim bir rol oynadı. Heykeller kiliseleri, katedralleri ve öteki dini yapıları süslemek için kullanılırdı ve ek olarak mühim güç ve otorite sembolleri olarak hizmet ederlerdi. Ek olarak, heykeller çoğu zaman mühim vakaları yahut kişileri anmak için kullanılırdı ve hikayeler bahsetmek yahut etik dersler iletmek için de kullanılabilirlerdi.
Ortaçağ heykelinin önemi birçok halde görülebilir. ilk başlarda, heykeller dini fikirleri ve değerleri iletmek için kullanılırdı. Mesela, İsa, Meryem Ana ve öteki azizlerin heykelleri çoğu zaman insanlara Hristiyan inancını öğretmek için kullanılırdı. Ek olarak, heykeller İncil’den ve öteki dini metinlerden sahneleri tasvir etmek için kullanılırdı ve ek olarak teolojik kavramları imlemek için de kullanılabilirlerdi.
İkinci olarak, heykeller siyasal güç ve otoriteyi anlatım etmek için kullanılırdı. Mesela, kralların, kraliçelerin ve öteki yöneticilerin heykelleri çoğu zaman güçlerini yüceltmek ve yönetimlerini meşrulaştırmak için kullanılırdı. Ek olarak, heykeller muayyen bir krallığın yahut hanedanın tarihli mühim vakaları anmak için kullanılırdı.
Üçüncüsü, heykeller hikayeler bahsetmek yahut etik dersler iletmek için kullanılırdı. Mesela, mitolojik figürlerin yahut hayvanların heykelleri çoğu zaman insanlara cesaret, güç ve bilgelik benzer biçimde erdemlerin önemini öğretmek için kullanılırdı. Ek olarak, heykeller tarih yahut edebiyattan hikayeleri tasvir etmek için kullanılabilirdi ve ek olarak insanları günah yahut kötülüğün tehlikeleri hikayesinde uyarmak için de kullanılabilirdi.
Ortaçağ heykelinin önemi, dini, politik ve etik fikirleri iletmek için kullanıldığı birçok yoldan anlaşılmaktadır. Heykeller, ortaçağ kültürünün mühim bir parçasıydı ve bu zamanda insanların dünya görüşünü şekillendirmede mühim bir rol oynadılar.
VII. Ortaçağ Heykellerinin Yeri
Ortaçağ heykelleri kiliseler, katedraller, manastırlar ve saraylar benzer biçimde muhtelif yerlerde bulunabilir. Ek olarak meydanlar ve bahçeler benzer biçimde kamusal alanlarda da bulunur. Ortaçağ heykellerinin en meşhur örneklerinden bazıları aşağıdaki yerlerde bulunabilir:
- Fransa’daki Chartres Katedrali’nin batı cephesi, Son Hüküm’yı tasvir eden 216 heykelden oluşuyor.
- İsa’nın yaşamını tasvir eden 26 mermer rölyefle süslü, İtalya’daki Pisa şehrindeki vaftizhane.
- Fransa’daki Fontevraud Manastırı’nda bulunan, üstünde hayatından sahnelerin yer almış olduğu Eleanor of Aquitaine’in mezarı.
- Paris’teki Sainte-Chapelle’in cephesindeki, İncil’den sahneleri betimleyen heykeller.
- Floransa’daki Ponte Vecchio’da mitolojik figürlerden hayvanlara, günlük sahnelere kadar muhtelif mevzuları betimleyen heykeller.
Ortaçağ heykelciliği kültürel mirasımızın kıymetli bir parçasıdır. Bizlere onu yaratan insanların inançları ve değerleri ile alakalı bir görüş açısı sağlar ve kendi hayatlarımız ve hayattaki yerimiz ile alakalı düşünmemize esin verebilir.
Ortaçağ Heykellerinin Korunması
Ortaçağ heykelleri kültürel mirasımızın kıymetli bir parçasıdır ve gelecek nesiller için korumak için adımlar atmak önemlidir. Ortaçağ heykellerini hasardan korumak için yapılabilecek bir takım şey vardır, bunlar içinde şunlar yer alır:
- Durağan(durgun) ısı ve rutubet oranına haiz kontrollü bir ortamda muhafaza edilmesi
- UV filtreleri yahut perdeler kullanarak fer hasarından koruyun
- Yüzeye zarar vermeden leke ve pisliği gidermek için müsait temizleme şekillerinin kullanılması
- Hasarlı heykellerin özgün hallerine geri döndürülmesi
Bu adımları atarak Ortaçağ heykel sanatının gelecek nesiller tarafınca da beğenilmeye devam etmesini sağlayabiliriz.
Ortaçağ heykelciliğinin çağıl yorumları, özgün eserlerin sadık reprodüksiyonlarından geçmişe dair anlayışımızı zorlayan köktencilik tekrar yorumlamalara kadar uzanır. Birtakım sanatçılar ortaçağ temalarından ve motiflerinden esin alan yeni heykeller yaratırken, ötekiler hem görsel olarak çarpıcı bununla beraber düşündürücü eserler yaratmak için çağıl malzemeler ve teknikler kullanır.
Ortaçağ heykelinin çağıl bir yorumuna mesela sanatçı Louise Bourgeois’nın eseri verilebilir. Bourgeois’nın heykelleri çoğu zaman savunmasız yahut umutsuz durumdaki bayan figürlerini tasvir eder ve toplumdaki hanımefendilerin rolüne dair yorumlar olarak yorumlanmıştır. Eserleri çoğu zaman ağlayan yahut yas tutan Meryem Mecdelli benzer biçimde ortaçağ sanatçılarının heykelleriyle karşılaştırılır.
Ortaçağ heykelinin çağıl bir yorumuna bir başka misal de sanatçı Anish Kapoor’un eseridir. Kapoor’un heykelleri çoğu zaman büyük ve etkileyicidir ve hem görsel olarak çarpıcı bununla beraber zorlayıcı eserler yaratmak için çoğunlukla paslanmaz çelik ve beton benzer biçimde malzemeler kullanırlar. Eserleri, yenilikçi araç-gereç ve teknik kullanımlarıyla tanınan Villard de Honnecourt benzer biçimde ortaçağ mimarlarının heykelleriyle karşılaştırılmıştır.
Ortaçağ heykellerinin çağıl yorumları, bu sanat eserlerinin kalıcı gücünün bir kanıtıdır. Bugün sanatçılara esin vermeye ve meydan okumaya devam ediyorlar ve geçmişe benzersiz bir bakış sunuyorlar.
S: Ortaçağ heykeli nelerdir?
A: Ortaçağ heykeli, Orta Asır’da, ortalama 5. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar Avrupa’da üretilen bir heykel türüdür.
S: Ortaçağ heykel sanatının değişik stilleri nedir?
A: Ortaçağ heykel sanatının birçok değişik seçimi vardır, sadece en yaygın olanları içinde Romanesk, Gotik ve Rönesans yer alır.
S: Ortaçağ heykellerinde hangi malzemeler kullanılıyordu?
A: Ortaçağ heykellerinde en fazlaca kullanılan malzemeler taş, ahşap ve metaldi.
0 Yorum